İş hayatında kimi zaman kendi planlarınız dışındaki durumlarla karşılaşmanız mümkün. Örneğin işten çıkmayı planlamasanız bile işvereniniz tarafından işten çıkarılabilirsiniz. Peki, böyle bir durumda maddi güvencenizi nasıl oluşturacaksınız? İşte, bu kritik sorunun cevabı olarak karşımıza işsizlik maaşı çıkıyor.
Tabii işsizlik maaşı alabilmek için belirli şartları karşılamanız gerekir. “Pek, bu şartlar nelerdir?” diyorsanız işsizlik maaşı şartları, hesaplaması ve başvuru süreci ile ilgili detayları birlikte inceleyelim.
İşsizlik Maaşı Nedir?
Şartları ve uygulama koşulları 4447 sayılı İşsizlik Kanunu ile belirlenen işsizlik maaşı, diğer adıyla işsizlik ödeneği, sigortalı çalışanların kendi istek ve kusurları dışında işten çıkarılmaları halinde sağlanan bir devlet desteğidir. Bu destek, kişilerin yeni bir iş bulana kadar maddi güvence sağlamasını amaçlar. Ancak tabii ki çalışanın bu devlet desteğinden yararlanması için çeşitli şartları yerine getirmesi gerekir.
Kimler İşsizlik Maaşı Alabilir?
İşsizlik maaşı, her işten çıkarılan çalışan için tanınan bir haktan öte şartları kanun çerçevesinde belirlenen bir destektir. Bu nedenle sigortalı bir çalışanın işsizlik ödeneği alması için öncelikle bu desteğin şartlarını karşılaması gerekir. Bu şartları ise şu şekilde sıralayabiliriz:
- Kendi isteği ve kusuru dışında işten çıkarılmış olmak
- Hizmet akdinin sona erdiği tarihten önceki son 120 gün kesintisiz çalışmış olmak
- İşten ayrıldığı son üç yıl içinde en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olmak
- İşten ayrıldıktan sonra en geç 30 gün içinde İŞKUR’a başvuruda bulunmak
Bu şartları yerine getiren çalışanlar, işten ayrılmaları durumunda işsizlik maaşı için başvuruda bulunarak işsiz kaldıkları süre içerisinde maddi destek alabilir.
İşsizlik Maaşı Nasıl Hesaplanır?
Peki, işsizlik maaşı ne kadardır? Bu aslında kişinin maaşına göre değişen bir durumdur. Çünkü günlük olarak hesaplanan işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazancı dikkate alınarak ve günlük ortalama brüt kazancının %40’ı olarak hesaplanır. Ancak hesaplanan bu tutar, asgari ücretin brüt tutarının %80’ini geçemez. Hesaplamada dikkate alınması gereken vergi tutarı ise sadece damga vergisidir. Çünkü işsizlik ödeneği, damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz.
Buna göre bir örnek üzerinden işsizlik maaşı hesaplaması yapalım. Örneğin işten ayrılmadan önce son 4 ay 2025 yılı güncel asgari ücret tutarı ile çalışan bir kişinin işsizlik maaşını hesaplayalım:
- 2025 brüt asgari ücret: 26.005,50 TL
- Çalışanın günlük ücreti: 26.005,50 / 30 = 866,85 TL
- Günlük işsizlik maaşı ücreti: 866,85 x %40 = 346, 74 TL
- Aylık işsizlik maaşı ücreti: 346,74 x 30 = 10.402,20 TL
- Damga vergisi (0,00759) kesintisi ile aylık işsizlik maaşı: 10.402,20 – (10.402,20 x 0,00759) = 10.323,25 TL
Kısacası 2025 yılında asgari ücret alan bir çalışanın işten çıkarılması durumunda bu çalışan, aylık 10.323,25 TL işsizlik maaşı alabilir. Ancak çalışanın bu maaşı alacağı süre de son üç yılda ödediği prim gün sayısına göre değişir.
Ne Kadar Süre İşsizlik Maaşı Alınabilir?
İşsizlik maaşı, çalışanın işsiz kaldığı dönemde yeni bir iş bulana kadar devlet tarafından verilen bir maddi destektir. Bu maddi desteğin süresi de işsizlik maaşı alma şartlarından biri olan son üç yılda ödediği işsizlik sigortası primi süresine göre değişiklik gösterir. Son üç yılda prim ödeme sürelerine göre çalışanın işsizlik maaşı alabileceği süreler ise şu şekildedir:
- 600 gün prim ödeyenler: 180 gün (6 ay) maaş alabilir.
- 900 gün prim ödeyenler: 240 gün (8 ay) maaş alabilir.
- 1080 gün prim ödeyenler: 300 gün (10 ay) maaş alabilir.
Hangi Durumlarda İşsizlik Maaşı Kesilir?
İşsizlik ödeneği şartlarına uyması halinde kişiler, başvuru yaparak yukarıda belirttiğimiz sürelere göre işsizlik maaşı alabilir. Ancak kişi işsizlik maaşı almaya başladıktan sonra aşağıdaki durumlardan herhangi biri gerçekleşirse ödenek kesilir:
- İŞKUR tarafından teklif edilen, mesleklerine uygun ve son çalıştıkları işin ücret ve çalışma koşullarına yakın, ikamet edilen yerin sınırları içinde bir işi haklı bir nedene dayanmaksızın reddedenlerin,
- Yeni bir işe başlayanların,
- İşsizlik ödeneği aldığı dönemde kayıt dışı olarak çalıştığı tespit edilenlerin,
- Emekli olup yaşlılık aylığı almaya başlayanların işsizlik ödenekleri tekrar başlatılmamak üzere kesilir.
Bu nedenlerin yanı sıra İŞKUR tarafından bu süreçte verilen meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimini haklı bir neden göstermeden reddeden veya kabul etmesine karşın devam etmeyen kişilerin de işsizlik ödenekleri kesilebilir. Ancak katılım sağlandığı takdirde kişiler, yeniden işsizlik maaşı ödemesi alabilir.
İşsizlik Maaşı Başvurusu Nasıl Yapılır?
İşsizlik maaşı için kişiler, hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde başvuru yapabilir. Başvuru için de iki seçenek bulunur. Bu seçenekler ise şunlardır:
- Online Başvuru: İŞKUR web sitesi ile mobil uygulaması veya e-devlet üzerinden başvuru yapılabilir.
- İŞKUR Müdürlükleri: Online başvuru dışında en yakın İŞKUR birimine şahsen gidilerek işsizlik maaşına başvurulabilir.
İşsizlik maaşı talep etmek için başvuru sırasında fesih tarihi, kimlik bilgileri ve kişinin hem ikametgah hem de iş yerinin adresine dair bilgilerin verilmesi gerekir. Bu bilgilere göre İŞKUR tarafından gerekli kontrol sağlanarak talep değerlendirilir. Kişinin işsizlik ödeneğine hak kazanması durumunda da kişiye sistemde kayıtlı olan cep telefonu üzerinden mesaj ile bilgi verilir.
İşsizlik maaşınız onaylandıktan sonra İŞKUR web sitesindeki “İş Arayan” bölümünden sisteme giriş yapıp “İşsizlik Ödeneği Sorgulama” alanından ödeme planınızı öğrenebilirsiniz.
Kısacası işsizlik maaşı, işini kaybeden vatandaşlara sunulan önemli bir sosyal güvencedir. Ancak kişilerin bu güvenceden yararlanabilmesi için hem şartları karşılaması hem de işten çıkış nedeni ve bu nedeninin doğru bir şekilde belirtilmesi gerekir. Bir işçinin işten çıkış nedeni ise SGK işten çıkış kodları ile belirtilir.
Eğer kişinin kendi isteği ile veya kendi kusurundan ötürü işten çıktığı belirtilirse çalışan, işsizlik maaşına başvuramaz. Bu nedenle işten çıkış kodlarında yer alan her bir kodun anlamını bilerek doğru seçimi yapmak oldukça önemli. “Peki, işten çıkış kodları ve anlamları nelerdir?” diyorsanız bu konu hakkında detaylı bilgi almak için “SGK İşten Çıkış Kodları Nelerdir?” yazımızı okuyabilirsiniz.
MAPFRE Sigorta