İş hayatınıza talihsiz bir iş kazası, meslek hastalığı veya iş yapamayacak hale getirerek istirahat etmenizi gerektiren hastalıklar nedeniyle bir süre ara vermeniz gerekebilir. Böyle bir durumda da iş göremezlik raporu almanız gerekebilir. Peki, iş göremezlik raporu çalışamadığınız günleri telafi edebilir mi? Ayrıca iş göremezlik raporu size ne kadar ödeme yapar?
Bu konu hakkında aklınızda birçok soru işareti olduğunu biliyoruz. İşte, tam da bu nedenle iş göremez raporuyla ilgili merak ettiğiniz soruları cevaplayacağız.
İş Göremezlik ve Geçici İş Göremezlik Ödeneği Ne Demek?
Geçiçi iş göremezlik; sigortalı kişinin iş kazası geçirmesi, meslek hastalığının ortaya çıkması, hamile veya hasta olması hallerinde çalışamaması durumudur. Çalışamama süresi ise kişinin sağlık kurulundan aldığı raporda uzman doktor tarafından belirtilen istirahat süresini kapsar.
Böyle bir durumda kişinin çalışamadığı süre boyunca gelirindeki azalmayı telafi etmek için Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından raporlu kişiye bir ödenek verilir. Bu ödenek de halk arasında rapor parası, hastalık parası veya istirahat parası olarak bilinen geçici iş göremezlik ödemesidir.
İş Göremezlik Ödeneğinden Nasıl Faydalanılır? Şartları Nelerdir?
SGK’dan rapor parası alabilmek için sağlanması gereken şartlar, sigortalının ne sebeple iş göremezlik raporu aldığıyla ilgilidir. Yani hastalık, meslek hastalığı, hamilelik veya iş kazası durumlarında farklı şartlar bulunur.
Hastalık durumunda başvurulan sağlık raporuyla ödeme alabilmek için sigortalının iş göremezlik halinin başladığı tarihe kadar son 90 gün içinde kısa vadeli sigorta priminin yatırılmış olması önemlidir. Ancak bu şart, iş kazası nedeniyle rapor alan çalışanlar için geçerli değildir. Ayrıca meslek hastalığı olan bir çalışanın, hastalığının uzman doktorlar tarafından raporlanması gerekir.
Yine de her durumda ortak olacak şekilde şu koşullardan söz etmek mümkün. Sigortalı kişi;
- İstirahatinin başlayacağın günden sürenin bitimine kadar geçerli bir sigortaya sahip olmalı.
- Bir sağlık kuruluşundan istirahat raporu almalı.
- İstirahat süresi boyunca iş yerinde çalışmamalı.
İş Göremezlik Parası Ne Kadar Yatar?
Bu soruya net bir cevap vermek mümkün değil. Çünkü iş göremezlik durumunda SGK tarafından sigortalıya ödenen tutar şu şartlara göre değişiklik gösteriyor:
- Sigortalının kazandığı son 3 aylık brüt ücret
- Son 3 aylık sigorta prim ödemeleri, ikramiye, ek ödemeler
- Son 3 aylık toplam prim gün sayısı
- Tedavinin türü
- Raporlu gün sayısı
Sigortalı kişi yatarak tedavi edilecekse günlük kazandığı brüt ücretinin yarısı SGK tarafından ödenir. Ayakta tedavi durumunda bu ödenek günlük brüt ücretin 3’te 2’si kadar olur. Bu durumda asgari ücretle çalışan birinin iş göremezlik raporu için alacağı rapor parası, 2023 yılı için ayakta tedavide günlük 223.5 TL’dir. Yatarak tedavide ise 167.68 TL tutarındadır.
Rapor Parası Nasıl Hesaplanır?
İş göremezlik raporu alan bir kişinin, 1 gün adına ne kadar ödenek alacağını hesaplamak için öncelikle şu bilgileri toplamanız gerekir:
- ilk 3 aylık brüt gelirinin toplamı
- Son 3 aylık prim gün sayısının toplamı (90 günlük)
- Raporlu olunan gün sayısı
Sonrasında 3 aylık brüt gelir toplamı, son 3 aylık prim günü toplamına bölünür. Ancak ayakta tedavi söz konusuysa sonucu 3’e bölmeniz ve sonucunu 2 ile çarpmanız, yatarak tedavi durumunda ise 2’ye bölmeniz ve gerekir.
Bir örnekle açıklayalım. Sigortalının brüt maaşı 15.000 TL olsun ve 3 aylık toplam gün sayısı 90 gün olarak işleme başlayalım.
- 15.000 x 3 = 45.000 TL (üç aylık brüt gelir toplamı)
- 45.000 TL / 90 = 500 TL (günlük brüt gelir)
Bu durumda sigortalıya günlük geçici iş göremezlik ödeneği şu şekilde yapılır:
- Yatarak tedavi ödemesi: 500 / 2 = 250 TL (günlük)
- Ayakta tedavi ödemesi: 500 / 3 = 166.66 TL x 2 = 333.33 TL (günlük)
Bir örnekle açıklayalım. Sigortalının brüt maaşı 5.000 TL olsun ve 3 aylık toplam gün sayısı 90 gün olarak işleme başlayalım.
- 5.000 x 3 = 15.000 TL (üç aylık brüt gelir toplamı)
- 15.000 TL / 90 = 166 TL (günlük brüt gelir)
Bu durumda sigortalıya günlük geçici iş göremezlik ödeneği şu şekilde yapılır:
- Yatarak tedavi ödemesi: 166 / 2 = 83 TL (günlük)
- Ayakta tedavi ödemesi: 166 / 3 = 55.33 TL x 2 = 110.66 TL (günlük)
Ancak SGK’dan ödenek alabilmeniz için raporlu olunan gün sayısının 2 günden fazla olması gerektiğini belirtelim. Çünkü SGK, rapor paranızı 2 gün için ödemez. Raporlu olunan 3. gün ve sonrası için ödeme yapılır.
İş göremezlik raporu hesaplaması yapmak biraz zor görünüyor olabilir. Ancak SGK’dan rapor parası beklentiniz varsa yani raporunuz işvereniniz tarafından işlendiyse e-Devlet’te Sağlık Bakanlığı İstirahat Raporları Sorgulama bölümünden sisteme kayıtlı iş göremezlik ödeme bilgilerinizi kontrol edebilirsiniz.
İş Göremezlik Ödemesi Ne Zaman Yatar?
İş göremezlik ödemesi almak için çalışanın, sağlık kuruluşundan aldığı sağlık raporunu 5 gün içinde işverenine iletmesi ve iş verenin de aynı süre içinde raporu e-Rapor sistemine girmesi gerekir. Ardından SGK çalışanlarının raporunuzu incelemesini ve uygunluk durumunda onay vermesini bekleyebilirsiniz. Bu süreç normal şartlarda 15 gün içinde gerçekleşir.
Geçmiş dönemde raporun onaylanmasından sonra SGK, PTT’ye sigortalının iş göremezlik parasını yatırıyordu. Ancak artık bu işlemi e-Devlet üzerinden banka hesap bilgilerinizi sisteme yükleyerek ya da ALO 170 numaralı hattı arayıp hesap bilgilerinizi yetkililere aktararak gerçekleştirebilirsiniz.
Ayrıca hesabınıza yatırılan ödeneği 2 ay içinde hesaptan çekmeniz önemli. Aksi hâlde ödenek SGK’ya iade edilir.
Hali hazırda iş göremezlik ödeneği için işvereniniz tarafından e-Rapor sisteminde kaydınız açıldıysa e-Devlet’teki Sosyal Güvenlik Kurumu sekmesinde bulunan 4A/4B İşgöremezlik Ödemesi Görme bölümünden iş göremezlik ödemelerinizi takip edebilirsiniz.